꧋ꦱꦼꦫꦠ꧀ꦏꦮꦿꦸꦃꦱꦁꦒꦩ꧉
Amarsitakaken patrap sarta mantranipun saresmi.
Ingkang saged karaos marem tumrap wanita.
Tuwin prayogi kadadosaning putra.
Kaimpun dening :
Raden Bratakesawa
Ing ngajeng redhaktur Budi Utama ing Ngayogyakarta.
Lare ingkang dereng dewasa kaawisan maos serat punika.
TJETAKAN YANG KEDOEA
Kawedalaken sarta kasade dening :
TANGUNSWI
ING KADIRI
1927
Isinipun serat punika :
Bubuka
1. Mula Bukanipun Kawruh Sanggama
2. Pirantosing Cumbana Tumrap Priya
3. Pirantosing Cumbana Tumrap Wanita
4. Patraping Cumbana Kanthi Aji Asmara Gama
5. Ngagem Aji Asmara Gama Kedah Mawi Lampah : Catur Brata
6. Rubedaning Cumbana Sarta Pambengkasipun
7. Pangruktining Sarira
8. Tumuruning Wiji Ingkang Winadi
9. Panunggilanipun Aji Asmara Gama, Inggih Punika : Asmara Sabda, Asmara Sapta,
Asmara Wanita, Tuwin Asmara Tontra
Pungkasaning Atur
Bubuka
Sampun dangu anggenm kula gadhah sedaya ngarang serat kawruh sanggama punika,
amargi kala kula wiwit ngikat birahi ngantos wanyci tumambirang : maos
serat-serat gugubahanipun para sarjana ing jaman kina ingkang isi kawruh bab
sanggama, kadosta : wedha asmara, nitimani, asmara gama, susila sanggama, lan
sapanunggalanipun. Pangraos kula mboten gampil sagedipun inggal dipun mangretosi
suraosipun dening saderek kula para mudha ingkang dereng kathah anggenipun
dhahar jalaran serat-serat wau satunggal kaliyan satunggalanipun wonten ingkang
geseh, tur panganggitipun sami kathah sesekaranipun sarta mawi seselang tembung
kawi tuwin tembung monyca sanesipun ingkang angel sagedipun enggal cumantheling
manah. Nanging kala samanten niat kula wau dereng saged kalaksanan dening
kaalengan ing pakaryan.
Samangke kula sampun nganycik satengah sepuh, awon ngigur maosi maleh
serat-serat kasebut nginggil cap-capan ingkang kantun kanthhil teka kathah temen
ingkang pinanggih lepat ing pangecapipun ngantos andadosaken kalintuning suraos
tarkadang malah tanpa teges, punika anyjalari manah kula lajeng kagugah maleh,
asreng ngarang serat punika.
Menggah pangarang kula serat punika sayektosipun inggih namung ngimpun sarta
ngethak-ethukaken karang-karangipun para sarjana wau, kula gubah kula runtutaken
suraosipun kula pewah, pamanggih kula piyambak ingkang sasaged-saged kedah
pinanggih ing nalar, kados karsanipun saderek kula para mudha ing jaman
samangke.
Panggubah kula serat punika ingkang kathah ngangge tembung jarwa wantah kemawon.
Mila inggih ragi ketingal lekohipun. Ing pangangkah namung sagedo cetha, ingkang
maos gampil mangertos suraosipun, mboten langkung namung aksamanipun para
nupiksa kemawon ingkang tansah kula suwun.
Rampunging pangarangipun wonten ing kitha Kadiri, ing dinten ngakat legi,
tanggal kaping 28 Pebruari 1926 tinengeran (prasa karonsih trusing ati) utawi 14
ruwah, warsa : be 1856 tinengeran (rahsa tinata ngesthi putra).
Kathandan : ingkang ngarang
N.B :
Cap-capan ingkang kaping kalih punika, mboten namung kula lepasaken ingkang
lepat ing pangecapipun kemawon : prasasat kula bangun malih, supados langkung
cetha suraosipun.
I
MULA BUKANING KAWRUH SANGGAMA
Sampun kodrat priya punika manawi ningali wanita lajeng tuwuh manahipun remen,
sengsem, mekaten ugi kosok wangsulipun, remenipun wau beda kaliyan remen ingkang
tumrap dhateng barang. Sayektosipun lajeng kepengin sajiwa utawi salulut dening
kodart ingkang mekaten wau kita lajeng gadhah panganggep manawi ingkang Maha
Kawasa pancen anglilani sarta paring dhawuh supados kula sadaya bangsa manungsa
sami ambabaraken tuwuh mong kaisenipun macapada. Sinten ingkang ngetoaken dhawuh
wau sami pinaringan ganjaran kenceng : raos nikmat ing salebetipun tutik.
Ananging sarehning manungsa punika beda kaliyan sato sanajan, bab sarasmi punika
sampun sami saged nindakaken inggih kedah nganggeya tata karmaning sanggama
utawi susilaning sanggama punika purwanipun wonten kawruh sanggama ingkang ugi
winastanan, aji Asmara Gama. Asmara tegesipun sengseming cumbana.
Menggah bakunipun ingkang kinajengaken dhateng ingkang ngagem aji Asmara Gama
wau wonten kalih prakawis inggih punika :
1. : Tumrap dhateng rasaning wanita sageda wanita ingkang sininggama punika raos
lega, rena, marem carem satemah mantep temen ambangun turut dhateng priya.
2. : Tumrap dhateng putra sageda apuputra ingkang kenging sinebut utawi jalaran
saking punika. Mila aji Asmara Gama wau ugi kawastanan, Asmara Dwi Paedah,
tegesipun kalih pigunanipun, rahsaning wanita tuwin putra.
Saiba begjanipun manawi priya saged amengku garwa ingkang ambangun turut bekti
ing laki, tuwin kagungan putra ingkang utami, sangsaraning sangsara manawi
kataman kosok wangsulipun mila kainan sanget manawi priya mboten karsa marsudi
sarta ngagem aji Asmara Gama punika.
Kacarios menggah aji Asmara Gama punika ing kinanipun ingkang ngagem namung
panyjenenganipun para dewa tuwin para nabi, lajeng tumurun dhateng para sinatria
ingkang linangkung, angsalipun aji wau sarana perkaos, kedah tinumbas ing tapa
brata. Sang Hyang Giri Nata (Bathara Guru) duk jaman kina, Bathari yosagedipun
katarima pinaringan aji wau dening Sang Hyang Tunggal inggih mawi mesu puja
brata jalaran taksih sereng marem ing galih kagungan putra sakawan mboten wonten
ingkang pinunjul. Sasampunipun Sang Hyang Giri Nata ngagem aji Asmara Gama
lajeng saged apaputra Sang Hyang Wisnu gugunganipun para dewa.
Dados aji Asmara Gama punika panycen dede ngilmi sembarangan, mila mboten
prayogi damel kangge mainan sayekti malati. Inggih punika : manawi panggilutipun
mboten adadasar panggalis suci, resik, sisip sembiripun kesasar kerem dhateng
patrap pratingkah lalangening cumbana tuwin raos kanikmatan kemawon satemah
dados priya brancah boten pilih-pilih inggih bilahi yektos ngrisakaken jiwa raga
mula saderek kula para mudha : den awawas dene amut.
II
PIRANTOSING CUMBANA TUMRAP PRIYA
Pirantosing saresmi tumrap priya punika wonten ingkang katingal saking jawi
sarta wonten ingkang dumunung ing lebet katarengaken kados ing ngandhap punika.
1. Kalam utawi dakar
Kalam utawi dakar inggih pasta purusa, peranganipun wonten tiga inggih punika :
1) Otot ageng sakembaran jejer saes dhawuluh ing sanjata panganten, otot punika
ing lebet ngrokos pindha jamur karang dados pirantos wadhah erah. Manawi nuju
kothong : dakar empuk yen kilen erah dados atos saya kathah rahipun ingkang mili
mriku saya mindhak atosipun kiyat kenceng.
2) Bolongan margi turas lan nutpah, dumunung ing sirahing dakar kapering
ngandhap.
3) Urung-urung margi turas lan nutpah, kaprenah wonten saantawisipun otot ageng
sakembaran wau kaperang ngandhap saestalantakipun sanjata panganten wau.
Urung-urung punika pungkasanipun ingkang satunggal dumunung wonten ing sirah.
Satunggalipun wonten ing poking dakar ugi ngrokos pindha jamur karang, manawi
sampun kilen erah saged melar sarta atos.
Titian kina anggenipun nyukani paparap dhateng dakar utawi kalam wau
kapendhetaken asmanipun para dewa ingkang sinekti, kadosta : Sang Hyang
Surasmara, Sang Hyang Purusa, sapanunggilanipun. Ingkang mekaten wau saking
sangeting anggenipun ngaosi.
2. Palandhungan
Palandhungan utawi konthol, punika wujud kulit awangun kantong saged melar sarta
mangkeret limrahipun langkung cemeng tinimbang kulit ing saranduning badan. Ing
lebetipun palandhungan punika wonten paringsilinipun kalih, jejer gumandhul
wonten pokipun dakar mawi kaletletan ing kendhangan. Ingkang kiwa limrahipun
langkung alit katimbang ingkang tengen, nanging langkung landhang. Paringsilan
punika gembuk-gembuk saged landhung sarta mangkeret, manawi tiyang saweg
ngraosaken nikmating cumban, paringsilan punika dados atos sabab kalenanipun ing
lebet kebak isi erah. Paringsilan punika peranganipun ing jawi kepara nginggil
wonten amplokipun awangun lintah sarta wonten usus-ususipun ingkang
mengkal-mengkol saes nglangi, ciyuting bolonganipun usus-usus punika namung
sarambut pungkasanipun kempal dados satunggal kaliyan peh. Usus-usus punika
dados urung-urung wedalipun nutpah saking pringsilan. Wonten ingkang nginten
manawi tiyang kebincih punika boten saged jimak malih, nanging panginten punika
lepat sayektosipun taksih saged namung kemawon boten ngedalaken nutpah, dados
boten saged nganarki. Wunguning dakar punika boten sabab saking nutpah, inggih
punika saking kilening erah kados ingkang sampun kapratelakaken ing ngajeng.
3. Badhening nutpah
Nutpah utawi kama punika awujud yiyit warninipun pethak monda-monda. Gandanipun
saemper kerikan balung utawi cingat. Wedalipun saking palandhungan wigunanipun
kangge netesaken badhening manungsa. Menggah kadadosanipun nutpah utawi kama wau
saking yiyit tigang prakawis. Inggih punika ingkang medal saking peh, saking
purus, tuwin yiyit ingkang medal saking impes. Yiyit ingkang medal saking peh
punika boten kenthel sarta tanpa gonad, wedalipun kantun. Dene yiyit ingkang
medal saking purus sarta impes punika wedalipun dakar dados kenceng tuwin nalika
ngraosaken nikmat. Yiyit punika pliket ugi tanpa gonda. Kempalipun yiyit tigang
prakawis punika ingkang anjalari anggonda kados dene kerikan balung. Nanging
manawi sampun kenging hawa, gonda wau sirna. Sarat manawi sampun garing
warninipun jibles pethaking tigan.
4. Satwa mani maya
Satwa mani maya : jarwanipun kewan kama, inggih punika kewan ingkang alit sanget
ingkang dumunung wonten ing salebeting kama. Dumadosipun wonten ing pringsilan.
Wiwit lare ngangkat birahi kinten-kinten umur 15 tahun, curesipun ing badan
manawi tiyang sampun umur watawis 65 tahun. Satwa mani maya wau saking
paringsilan lumember dhateng peh. Kamaning priya ingkang taksih kadunungan satwa
mani maya, manawi saged gathuk kaliyan tigan badhening manungsa ingkang dumunung
wonten ing wanita lajeng rumesep ing tiga wau apratistha ing jeneripun ing
ngriku wanudya lajeng saged ing garbini.
5. Peh
Peh punika wujud kekempalaning kanthongan alit-alit dados wadhahing nutpah
ingkang badhe kawedalaken cacahipun wonten kalih, sisih kiwa kaliyan tengen
dunungipun wonten ing saantawisipun impes lan usus jubur. Wangunipun kados
poporing pistol, lumahipun kebak isi jentolan. Nutpah ingkang saking pringsilan
sasampunipun lumampah anglangkungi usus-usus ingkang saestha sawer nglangi wau
lajeng kendel wonten ing epeh. Ing ngriku peh lajeng ngedalaken yiyit inggih
punika lajeng dados kama ingkang medal nalika priya mungkasi cumbana.
6. Purus
Purus punika wujud koyor angeng, warninipun pethak monda-monda, dumunung ing
saantawisipun jangganing impes wadhah turas kaliyan poking dakar. Wangunipun
memper jambu nanging gepeng, indhenipun katrajang ing urung-urung margi turas
pramila manawi purus wau dados ageng, amargi saking sanget karem olah asmara,
urung-urung wau dados kaslempit andamel pakewed manawi turas.
III
PIRANTOSIPUN CUMBANA TUMRAP WANITA
Pirantosing cumbana tumrap wanita punika ugi wonten ingkang katingal saking
jawi, wonten ingkang dumunung ing lebet katerangaken kados ing ngandhap punika.
1. Parji utawi Pawestren
Parji punika tembung sarab, tembungipun jawi pawestren, kawinipun baga,
peranganipun :
1) Babathuk, wujud daging alus ing gajih, kabasakaken redinipun Sang Devi Venus
inggih Sang Hyang Ratih. Milanipun anggajih sayektosipun minongka tatanggul
supados pameteking priya duk kala cumbana boten angremekaken balung enem ingkang
dumunung ing lebet, babathukipun lare estri ingkang sampun ngangkat birahi
punika adatipun kathukulan rambuting prentel, trus mangandhap urut korining
parji.
2) Korining parji inggih punika blewehanipun parji ingkang katingal saking jawi.
Limrahipun mingkem adhames nanging wanita ingkang metdaging utawi ingkang sampun
kerep ambabaraken putra boten makaten kawontenanipun.
3) Lambe ageng wonten ing lebeting kori ingkang jawi piyambak saestha wengku.
Piranganipun lambe ageng ingkang jawi awujud daging kandel pojokipun ing
nginggil gandheng kaliyan kuliting bathuk sangandaphing pojok punika wonten
dagingipun menthol kawastanan indreng. Lare estri jawi ingkang sampun umur 6
utawi 7 taun, pojokipun lambe ageng ing ngandhap dumunung ing kawet sacelakipun
jubur. Manawi wanudya nglairaken jabang bayi ingkang ageng, perangan ing
ngandhap wau asring suwek, nanging lami-lami saged pulih malih.
4) Kawuping parji kawastanan lambe alit inggih punika lambe ageng ing perangan
lebet dados inggih gandheng kemawon kaliyan lambe ageng wau. Awarni daging alus
malerah abrit dados pirantos nuwuhaken raos nikmat tumrap wanodya. Kuwup punika
pojokipun ingkang satunggal dumunung ing ngandhap satunggalipun nyonthong
manginggil awujud daging menthol berut-berut kawastanan purana utawi waga prana.
5) Purana utawi Waga Prana dados pirantos tuking kanikmatan tumraping wanita.
Kadadosipun sarta lageyanipun boten beda kaliyan dakar, inggih punika saking
otot-otot ingkang alus. Waga prana punika manawi kagepok wanita ngraosaken keri
sarta nikmat kathah tiyang ingkang cawuh ambedakaken indreng kaliyan purana
utawi waga prana punika. Ing serat bau sastra jiwa kawi : purana, waga purana,
kaliyan indreng (itil) punika panycen kadamel sami. Ing tembung walandi inggih
makaten, anggenipun mastani indreng punika kittelaar, tembungipun latin
clitoris. Ing Kramers Woordentolk anggenipun nerangaken makaten : clitoris
(latijn) kittelaar, vrowelijk orgaan der geslachtelijke prikkolbaarheid. Nanging
mirit katranganan ing nginggil sayektosipun indreng kaliyan purana punika
piyambak-piyambak, indreng : punika turutanipun lambe ageng, dumunung ing
pojokipun lambe ageng ing sisih inggil dados ragi ing jawi. Sareng purana utawi
waga prana : punika turutanipun kuwup (lambe alit) ugi ing sisih inggil dados
dunungipun ragi nglebet. Ingkang saged nuwuhaken raos nikmat tumrap wanita sarta
anggadhah ing watak keri manawi kasenggol (prikkelbaarheid) punika purana,
indreng : boten.
6) Daging song. Ing ngandhapipun babathuk baga ingkang nglebet punika wonten
dagingipun ingkang kawastanan daging song, dipunparabi Sang Hyang Lambira.
Agengipun sami kaliyan mentholing bathuk baga. Song wau manawi kasenggol wanita
karaos keri, song lajeng mekrok saestha kewan kintel manawi kasenggol,
mekrokipun wau andadosaken karaos nikmat ing sakali-kalihipun (wanita lan priya)
daging song kaliyan purana punika inggih sok jumbuh anggenipun mastani, mungkasa
yektosipun kathah sanget bedanipun, purana punika daging menthol alit, song
punika ageng : sami mentholipun baga, dunungipun langkung lebet malih tinimbang
purana. Ing serat nitimani nyebataken manawi Sang Hyang Lambira (song) punika
dunungipun wonten ing wurining purana, nanging punapa tembung purana ing serat
nitimani wau ingkang dipunkajengaken indreng, punapa purana ingkang sebut ing
wdangka 5 ing nginggil punika : boten terang, amargi ing serat nitimani noten
mratelakaken bab perang-perangan wau.
7) Margi turus, dumunung sangndhaping purana. Letipun dados pungkasaning margi
turasing impes, ingkang nama impes punika kanthongan wadhah turas dumunung
wonten sanginggilipun baga.
8) Pastiawa. Punika lenging parji. Manawi taksih prawan katutupan ing kendhangan
alus kawastanan kulit prawan utawi beteng. Beteng punika wonten bolonganipun
ciyut manawi katemben rinurah ing kakung : beteng wau bedhah sarta ngedalaken
erah mila kenya ingkang saweg sapisan rinabasing priya punika karaos sakit
(perih). Beteng wau ugi saged bedhah jalaran dhawah utawi kaplengkang kala
alitipun.
9) Kuwung-kuwung. Inggih punika urung-urung saking pastiawa dhateng borining
pranakan dumunung saantawisipun impes lan usus ageng ing jubur. Wangunipun
saestha bumbungan nanging gepeng saya nglebet saya jembar. Adekipun boten jejeg
lan boten sumeleh, inggih punika mayak, kuwung-kuwung punika awujud kulit kados
babad saged melar mingkup sarta tansah teles semu kiner-kiner.
2. Pranakan
Pranakan ugi kawastana wadhah bayi, dumunung saantawisipun impes kaliyan usus
ageng ing jubur, sumeleh ing pungkasaning kuwung-kuwung, ing kiwa tengenipun
dipun uwat-uwati kendhangan saestha lurub sarta otot gilik, adebipun pranakan
wau ugi mayak nunggil sipat kaliyan pastiawa tuwin kuwung-kuwung. Pranakan
punika wangunipun kados kalenthing, sarta bolonganipun ing nglebet kadugi namung
isi wiji jiram pesel satunggal nanging manawi sampun wontem isinipun jabang bayi
saged melar ngebat-ebati. Peranganipun wonten tiga inggih punika ingkang amba
lendhuk kawastanan badan ingkang menggik kawsatanan jongga, ing pungkasaning
jongga kawastanan kesan utawi lenging pranakan gandheng kaliyan kuwung-kuwung,
warninipun lesna punika kados silet ayam, wanita ingkang sampun nate ambabaraken
putra, leng wau wonten tilasipun suwek wanita ingkang dununging pranakanipun
lebet mongka pasta purusanipun kakung kirang panyjang, boten saged puputra,
amargi panyemproting satwa mani mayanipun kakung boten saged dumugi lenging
pranakan. Makaten ugi manawi lenging pranakan wau kepepetan erah sasakit
sasaminipun inggih boten saged puputra.
3. Sopanaan Tiga
Sopanaan tiga punika talang tiganing manungsa, wujud bumbungan otot alus kados
usus cacahipun kalih, kiwa kaliyan tengen gathuk kaliyan pranakan wonten ing
lompongan ingkang wiyaripun namung cekap bobat satunggal talang tigan punika
dados marginipun tigan ingkang dumunung wonten ing urita rentah lumebet dhateng
pranakan tuwin dados marginipun kamaning kakung ingkang sampun lumebet ng
pranakan badhe methukaken lampahing tigan wau. Tigan kaliyan kama wau manawi
gathuk wanita saged anggarbini.
4. Uritan
Uritan punika penggenanipun tigan badhening manungsa. Wangunipun bunder bligon
warninipun pethak ing nglebet abrit sarta ngrokos pindha jamur karang, isi bayu
pinten-pinten sami pluntiran, uritan punika dados timbunganipun pringsilan
kaotipuny : pringsilan anggenipun nuwuhaken kewan kama (satwa mani maya) wonten
ing nglebet uritan anggenipun nuwuhaken tigan wonten ing jawi. Dunungipun uritan
punika wonten ing pungkasanipun talang tigan. Tigan saking uritan badhe lumampah
dhateng pranakan punika, boten saben-saben nurut ing talang tigan terus saged
dumugi ing pranakan nanging mawi katampen ing trompet rumiyin, trompet punika
peranganipun ing ngandhap bolong sarta ing pungkasanipun mawi gombyok kawastanan
pranye. Gombyok wau terkadhang nutupi lenging talang tigan mila lampahing tigan
wau sok sarkecemplung ing bolonganing trompet ing ngandhap wau, terkadhang
kaalang-alangan ing pranye, satemah boten saged dumugi ing pranakan.
IV
Patraping Cumban Kanthi Asmara Gama
Patrap utawi pratingkah ing saresmi punika warni-warni, kadosta : miring,
anyjebing, lenggah, mangku, ngadegm sukuning wanita dipun panggul, wanita wonten
ing nginggil, sapanunggilanipun, ingkang murih sukaning galih, ananging patrap
ingkang makaten wau sayektosipun kirang mikantuki tumprap salih-kalihipun. Sarta
kenging kabasakaken kekathahen polah boten pasaja.
Ing ngatasipun aji asmara gama, punika boten namung murih leganing prana kemawon
inggih ugi amrih leganing rahsa sajati, mila kedah ngangge patrap pratingkah
utawi tata kramaning sanggama ingkang prayogi (susila sanggama) sampun kadamel
mainan kasukan.
Menggah pratingkah ing cumbana ingkang mikantuki punika kacariosaken kados ing
ngandhap punika.
Manawi badhe matrapaken sacumban, punika utaminipun priyantun kawing kaliyan
putri lenggah rumiyin ajeng-ajengan, ardaning driyanipun asrep-asrepa, ponyca
driya kaleremna, sawarni kados badhe muja semedi. Nunten astaning priya ingkang
tengen anyepenga dariji manisipun wanita ingkang kiwa, lajeng kapijeta sawatawis
supados wanita kraos manahipun gadhah greget saut pyur tratab, ngnatos karaos
ing jisimipun estri, titikanipun keketekipunestri mungel deg-deg, asring
kepireng ajeng-ajengan, nunten kakung angasta agigirpun estri dumugi walikatipun
tuwin angarasa poking karna ingkang wradi ngantos dumugi grananipun wanita.
Tumunten angalapan pasipun estri, katariking napasipun kakung, ing batos nyipta
angalap manahipun wanita wau. Lajeng angaras alarapanipun estri, sarta anyepta
amalih : ngalap warni, kala kuwan tuwin nyawanipun wanita wau sarana dipun aras
embun-embunanipun, sadaya wau kedah katindakaken kalayan sabar sareh.
Menggah anggenipun mawi patrap kados ing nginggil punika wau, saking pamanggih
kula ingkang dipun kajeng ngaken makaten : sapisan, supados hardaning priyanipun
priya boten ngombra-ombra, panggalih boten daya-daya, pikantukipun adamel dangu
medaling rahsa, satemah adamel leganing prana tiwun prayogi tumraping putra.
Kaping kalih, mawi nageningken cipta pangalap manah tuwin nyawanipun wanita (aji
asmara cipta), punika manawi katrimah nggih prayogi sanget. Awit saged adamel
lega rahsa ning wanodya ingkang sajatining rahsa, pikantukipun wanita saged
karaos marem carem lair batos. Kaping tiga, mawi mijet dariji, ngaras
sapanunggilanipun punika minongka panggungah supados manahipun wanita saged
karaos rahsanipun saged kabuh, pikantukipun garegeting wanita saya mempeng,
dununging rahsa enggal cumawis. Satemah gampil ing pangrurahipun, sayektosipun
bab patrap ingkang mongka pambukaning rahsa punika inggih kenging nganggep trap
sanesipun makaten punika. Namung anggeripun boten sanget saru kados satataning
sato, dene utaminipun anindakna aji asmara wanita kasebut ing wingking, mongka
pambukaning rahsanipun wanita wau.
Sasampunipun makaten, wanita lajeng karangkula, kasarekaken ing kajang sirah
ingkang alon ririh, jengkuning estri kalih pisan katekuka : kasedhekusna
manginggil, ragi kabenggang sawatawis, kempol karapetna ing pupu, tungkak
karapetna ing pocong saestha kadamel nyagatki. Priya lajeng amatrapna
sariranipun pribadi, patrapipun mangkurep suku kalih pisan kaslonyjorna ingkang
rapet, padharan kaabena sami padharan. Jaja katumpangna payudara den ririh
(anggah-anggah) astaning priya ingkang tengen kasedekusna, asta ingkang kiwa
kabantalna ing cengelipun wanodya.
Manawi sampun makaten priya lajeng amaos mantranipun aji asmara gama ing
salebeting batos kadosing ngandhap punika :
“Hong hyang-hyang kama jaya ratih, surap sarasurap sari eng asmara, ulun mawisik
wanita, matemah yumana kang rahsa, sing dayeng aji asmara gam, myang wiseseng
paduka”.
Bakda punika lajeng amaosa mantra malih, mongka panariking wiji ingkang utami,
makaten :
“ Hong hyang-hyang dhada pratingkah, ulun manuhun lumeraheng wijining manusa
wakang minulya, mokasuting ulun sing wiseseng paduka”.
Sarampunging pamaosipun montra wau kenging lajeng miwiti nindakaken sanggama.
Lebeting pas purus ingkang alon saking sakedhik, manawi pasta purus sampun
dumugi ing kuwup lajeng kaangkah-angkaha sagedipun tansah anggo soka esong,
pandedelipun ingkang ajeg lan alon-alon manut panyjing wedalipun napas, ing
salebetipun makaten bilih karsa angaras : angaras saantawising pipilan grana.
Panggalintiring penthil kaangkah amurih kerinipun, thukuling raos daya-daya
kedah tansah dipun perangi wontenipun namung sareh, ngarah-arah. Empaning
sanggama kacipta amanggen wonten ing pucuking pasta purusa.
Manawi song wau tansah kagosok estri karaos nikmat sarta keri, adat ingkang
sampun kalampahan lajeng ngedalaken toya ingkang kados yiyiting mina. Ing ngriku
kerinipun saya wewah, nyarambahi ing badanipun sakojur, gregeting karsanipun
estri katawis saya mempeng, sautipun pastiawa karaos saya kiyeng, watakipun
lajeng buteng, inggih punika lajeng palintiran ngulat-ngulet utawi damel solah
bawa sansesipun, ingkang sayektosipun ambiyantoni solah ing pasta purus :
supados nyenggol ing dununging prasanipun.
Tumrap estri ingkang sampun kawical lenyjeh ing kakung, wiwit sinanggama :
sampun damel solah bawa, anggenipun damel solah bawa punika mawarni-warni, tanpa
mawi taha-taha utawi rikah-rikuh, malah pangraosipun : solah bawanipun wau
satunggaling wignyan ingkang saged damel sukaning kakung. Nanging satemenipun :
panycen inggih, kathah priyantun kakung ingkang lamlamen dhateng solah bawaning
wanita ingkang makaten wau. Dene tumrap wanita ingkang sae ‘ saha, solah
bawanipun wau namung samadya kemawon : manawi sampun karaos keri sanget jalaran
inggih rikuh manawi kadakwa lenyjeh ing kakung punika wau.
Ing wekdal wanita greget sautipun katawis saya mempeng wau, priya kedah
nimbangana, inggih punika dedel sendhalipun pasta purusa ragi kakerepana sarta
karosanipun kaajegna. Sasampunipun makaten sukuning estri lajeng kawudhara :
salonyjor, pupu karapetna sami pupu, dene pupuning priya kalih pisan inggih
lajeng katumpangna ing pupuning wanita. Salajengipun bab pangaras sarta
panggalintir penthil ugi kados ingkang sampun kajarwa ing nginggil utawinipun
mawiya anyecep lathiningt estri ingkang ririh, sarta sarira kagosokna sami
sarira ingkang waradin, manawi solah bawaning wanita sampun katawis saya buteng,
kados bathara kala krodha badhe anguntal jagad mratandhani manawi sampun badhe
amudhar prasa, inggih lajeng kapungkasana, sarana ngerepaken sendhal dedeling
pasta purusa, adat ingkang sampun kalampahan boten dangu wanita lajeng mudhar
prasa, mila sirahing purusa karaos kados dipun ameti ing lambening kenya
gondhang, (gineget ngepuh kama). Inggih punika korining kayanganipun sang hyang
kamajaya binuka medal minongka rahsa pita. Tarkadhang asring kepireng swara mak
cethut dening rosaning panggeget amargi saking leganipun, pratandhanipun malih
manawi wanita wau sampun madhar prasa, sariranipun ngalumpruk marlupa kados
onycat yitmanipun sarta asasambat ingkang damel trenyuh ing manahipun priya.
Tumrap wanodya ingkang sampun asring-asring leledhang ing taman lambang sari,
asring sambat pejah, boten purun pisah, sasaminipun kados inggih-inggiha. Dene
tumrap wanita ingkang sae-sae, adatipun namung sasambat kapurih nyampuni, dening
panycen sampun rumaos kalegan prananing rahsa.
Dene utaminipun duk kala badhe mungkasi wau, manawi priya samampun karaos
gumreget badhe ngelaken rahsa (kama), punika lajeng wiwit amegenga prasa,
tanycebing cipta ing gayuha utama. Manawi kama sampun medal pasta purusa
katetepna den ngantos netep kakendelna panggosokipun ing ngriku lajeng amepeta
ponyca driya, eninging panggalih anggayuh utama kalajengna. Pikantukipun :
manawi kasusupan wiji mongka lantaraning dumadi, badhe prayogi kadadosanipun.
Wonten matih patraping cumbana ingkang saged damel leganing wanita, ananging
priya sok boten betah, jalaran kedah ragi sawatawis dangu ing panggosokipun,
patrap wau estri leaslonyjorna bokong kaganyjela ing kasuran alit supados
baganing estri saged mangal, sukuning priya kapethangkongna, (kasedhekusna
mregagah), padharan ugi kaabenna sami padharan jaja katumpangna ing payudara.
Panggosoking pasta purusa dedel sandhalipun kabandulna manginggil supados sageda
anggosok song, kridhaning bokonging priya sawatawis kaegol-egolna manangen
mangiwa. Bab pangarsa paneceping lathi, salajengipun ugi kados ingkang sampun
kajarwa ing nginggil.
Patraping sanggama ingkang kasebut ing serat niti mani kados ing ngandhap punika
wosipun :
Kalamun pasta purusa, wus kiyeng kiyet santos, kwehning saya wus samekta, iku
nulya katindakna, umangsah ing rananggana, sayekti datan kuciwa, katempuh ing
rananggana, sayekti datan kuciwa, katempuh ing bandayuda, nanging ta dipun
prayitna, ing tendak away sembrana, gone bakal nuju prasa, mring wanita
mengsahira, supaya lega ning driya, wruh antawisipun waspada, jroning pasti kono
ana, musthikaning rasa mulya, rineksa para jawata, karan Sang Hyang wdatapatra,
utawa Sang Hyang gambira (song), dumunung wuri purana, yen tinempuh dening gada,
watak keri prasanira, nuli babantune prapta, pipingitan ing jrobaga, ingaran
sang hyang asmara, asisilih Sang Hyang Cakra, kang abi praya sarosa, wimbuh keri
ngriming ngira, anarik daya ajunya, mring Sang Hyang purnama sangko utama Sang
Kamajaya, pameting rahsa mangkana, srana ngagem mawi saya, pratingkah ukeling
pasta, kacarita solah hira, duk marwani lumaksana, karya pupusuking yuda,
kwehning daya sanis kara, aywasi nerusa rosa, ing tindak kedah saronta,
pangangkah amung muriha, keri prasaning wanita, kalawamun wus sawatara, campuh
ing pringlama-lama, papalu tumempuhira, pinindha upama gada, tinangkis ing bonda
baya (tameng), saking rosaning panggada, kuwating panangkis sira, wekasan metu
dahana, mubal sumundhul ngakasa, susumuke ngemu pega, kukus katut samurana,
prapta tumanduking prasa, kekerining mengsahira, gumriming saya andadra.
Gantya wau sang wanita, genya tadhah bonda baya, mubal wetuning dahana,
sumarambah ing sarira, tan kuwawa anaenna keri gumriminging prasa, saya harda
ngombra-ombra, wantu wataking wanodya, yen wus liwung kroda nira, ing budi datan
saronta, sigra amusthi sanyjata, warastra mongka pusaka, tuturunan sang jawata,
ganyjaran ayang liri nata, piningit sajroning baga, yeka kanghru barunastra,
sumembur angemu tirta, toya lir yiyiting mina, angalem pasta purusa, wauta sira
sang pasta. Silem kineleming tirta, tan montra-montra riringa, ing solah saya
gambira, pangeburing barunastra. Lir ombak samodra bena, gangge lumut satepinya,
samodra karoban toya, ngempel ngumpu ? lir tinata, babarisa wraata bala, kadi
gelar cobra banyua, bobondhot bundheting pasta, nging tan surut saya rosa,
liwung pamukireng yuda, mangkya gantya cinarita, ramening prang bratayuda, nulya
kono anaswara, lamat-lamat kapiyarsa, surasa asung samita, wiyosa kadya
mangkana, eh kulup sira sang pasta, po mangger dipun prayitna, panarik
sendhaling gada, maju miwah undur rira, papane lunyu sadaya, wus tan kena
tinulaka, wit iluning barunastra, saya adres panemburnya, dene gon malumaksana,
lamun lena yekti ina, yen kaplesed angsahira, rebah nindhihi gada, katikel dadya
rubeda, ing jro aran roga brata, pileg ing kadadeyannya, lan kulup weruha, adat
wataking wanodya, yen wus ngedalaken tirta, kang kadi yiyiting mina, gumriminge
saya harda, mempeng sereng ngireng prasa, kawistara sarapira, kiyat kiyeng
sariranya, sawonda kejeng sedaya, dene lamun wus mangkana, sira adar beya sedya.
Tutulung mring mengsah ira, tumraping asmara gama, tan liya amung wisaya,
silahing pusta purusa, sinengkakna pamukira, tempuh pamukuling gada, kang ajeg
lan den kerepna, kalawan dipun waspada, amawasa ing sasmita, adat wantuning
wanita, yen wus liwung pamukira, nulya kagawe lelewa, pratingkah solah
ingkangga, wit saking kurang prasaja, sajatine karsanira, biyantu solahing
pasta, kinen nuju amrenahna, mring dununging prasa sira, kang supaya
tinrajangnga, sinondhal pucuking pasta, ing kono dipun turuta, sakarsanireng
wanodya, yen pinareng datan lama, wanita amudhar prasa, yekti ana wataranya,
gara-gara jroning baga, anyodol pucuking pasta, iku saka kira-kira, laraping
reca gupala, kabukaning kang wiwara. Jineking Hyang Kama jaya, aliya tondha
mangkana, ing sayekti kawistara, kawawas sawarna nira, ingkang ga sakojur wanda,
anglir kaonycatan yitma, lesu ngalumpruk marlupa, kadi-kadi tan kuwawa,
anandhing enaking rahsa, sasambate melas sarpa, karya trenyuh ing wardaya.
Patraping sumbana ingkang kawarsitakaken ing nginggil punika wau kenging dipun
wastani sampun nyekapi, liripun dene sampun seged damel leganing wanita,
pratondha angganipun ngalumpruk marlupa yayah kaonycatan yitma. Ingkang prelu,
ing salebetipun saremi, wau priya kedah amawasa ulat liringing wanita, tuwin
inggih amwas sari ranipun pribadi. Manawi panggalih sampun karaos lega, maren
sarem ing salih-kalihpun upami dahahar makaten sampun karaos tuwuk prayogi
kapungkasana saperlunipun, inggih punika nalika wanita mudhar prasa wau priya
nyarengana wedalipun kama. Nanging manawi liringing wanita sanajan sampun wudhar
prasa : nanging sajakipun dereng patosa lega, upami dhahar makaten taksih kedah
tanduk utawi manawi priya pribadi ingkang rumaos dereng lega, inggih sampun
anyarengi ngedalaken kama, dados wanita mudhar prasa piyambakan, dene manawi
priya karaos kelayu badhe tumut mudhar prasa (ngedalaken kama) kedah dipun ampet
kalayan tahan, sarananipun ngampet makaten :
Kedah manggen wonten gajeging gela, sampun ngantos kadamel lega, tegesipun :
manahing priya sampun kadamel lega, angenget-angeta gelanipun, pasta purusa
kakendelna rumiyin wonten ing jawi utawi wonten salebeting kuwup gumantung
seneng parengipun panggalih. Manawi sampun ragi aring, raos kelayub dhemudhar
prasa wau sampun ical, kenging tumunten kalajengaken malih, nanging sampun
grusa-grusu, sampun daya-daya, awit sang wanita wau sariranipun marlup, mila
kedah dipun arih-arih, bok manawi kapareng dhangan ing panggalih. Priya kedah
angempakna tembung manuhara, manis sedhep ing wicara, den bisa nuju prara,
angatingalna katresnanira. Manawi sampun wonten antawisipun kepareng, patrap
pratingkahipun inggih tan prabeda kados ing nginggil, sang wanita kagugaha
kerining prasanipun, adat ingkang sampun kalampahan boten antawis dangu wanita
lajeng pulih malih kakiyatanipun, tandanmgipun kados raseksa badhe amangsa
daging. Ing ngriku priya ingkang prayitna, kenging lajeng dipun kerepi sendhal
dedeling pasta purusa, sarta lajeng angedalna kama ; nyarengi pamudharing
prasanipun wanita, dados wanita mudhar prasa kaping kalih, priya sapisan.
Ing serat paniti sastra, gugubahanipun bagawan palasara ingkang sampun dipun
jarwakaken dening Sang prabu Jayabaya (*) ing bab 85 nyebutaken makaten :
menggahing sanggama, tiyang jaler & punika saminipun pawestri, mila
pangandikanipun dewi drupadi : boten wonten pawestri tuwuk ing kakung. Nanging
ungel-ungelan punika sayektosipun tumrap priya ingkang boten ngagem aji samara
gama. Manawi priya saged nguja karsaning wanita kados ingkang kapratelakaken ing
nginggil nika, wanita inggih saged karaos tuwuk sayaktos malah kacariyos
tuwukipun wau sagen kangge ing salebetipun saminggu.
Kacariyos katrimahipun aji asmara gama ingkang makaten punika, wanita karaos
angsal sarining kanikmatan ingkang linangkung, sarta tansah enget slaminipun
gesang dhateng tanduk solah bawa tuwin warninipun kakung, sanajan tebih inggih
tansah katingal gawang-gawangan tuwin boten kasupen raosing kanitmatan wau. Mila
priya ingkang sampun widagda dhateng aji asmara gama wau, sanajan mengku
pawestri ingkang leyjeh pisan insya Allah saged malik dados narimah, manut
miturut sapangreh ing kalung, rumaos boten saged pisah. Manawi wonten alangan
pisan, mongka estri wau sinanggama ing liyan kakung, ing salebeting sumbana wau
tansah karaos Cuma, gela, sarta kengetan wawentahan dhateng raosing kanikmatan
nalika sinanggama ing kakung ingkang undhagi aji asmara gama wau, dening panyoen
beda sanget raosipun awit sang widagda asmara gama wau, boten namung saking
sagedipun dateng bab patraping sanggama : anuju prasaning wanita kemawon inggih
saking katarimah anggenipun nyipta ngalan manah tuwin nyawanipun estri wau dados
wanita karaos kalengan sanget rahsanipun sajati. Panycen inggih boten gampil
nindakaken aji asmara gama punika, nanging wonten babasanipun : sapa
temen-temen: tinemu. Dados manawi wonten priya karsa cumaban sarana roda paksa
utawi namung kangge mainan sasaminipun punika boten kalebet ing wawarahipun
kawruh sanggama punika.
Manawi priya sampun widegda sayektos nindakaken aji asmara gama makaten punika,
sanajan pasta purusanipun alit utawi ageng, celaka, panyjanga, sampun sami
kemawon : saged damel suka renaning wanita. Nanging priya ingkang dereng saged
nindakaken aji asmara gama : boten makaten, manawi pasta purusanipun alit :
wanita karaos Cuma, manawi ageng : karaos sebab, yen celaka karaos kemba, yen
panyjangka raos sakit, dene manawi cekapanan ageng sarta panyjangipun sanajan
wanita sanged karaos sekeca, nanging inggih boten saged karaos lega. Dene
cumbana ingkang ngantos dangu wekdalipun manawi priya dereng widagda aji asmara
gama punika malah adamel anyel manahing wanita.
Wonten sarjana ingkang kagungan pamanggih, manawi citra tuwin saniranipun wanita
punika perang pinten-pinten warni, wonten namanipun piyambak-piyambak punika
manawi sinanggana inggih wonten kawruhipun piyambak-piyambak anggenipun ambukani
(miwiti) nglebetaken pasta purusa, amrih enggal kabuka rahsanipun, nanging bab
punika kajawi angel anggenipun mastani utawi andunungaken selehipun
satunggal-tunggaling citra wau, tuwin sagedipun apal patrapipun miwiti,
sayektosipun patrapipun wau inggih namung sakedhik sanget bedanipun kaliyan
ingkang sampun kajarwa ing nginggil, bakunipun patraping sanggama punika namung
kedah amuriha keri prasaning wanita, makaten salajengipun ngantos wanita mudhar
prasa, ing ngriku priya kedah waspada ing semu, duk kala wanita badhe mudhar
prasa wau, pasta purusa bedah ragi sineru sendha dedelipun, manawi wanita sampun
mundhar prasa, priya anyrengana ngedalaken kama, pasta purusa katetepna ngantos
pokipun dumugi ing kuwuping parji tuwin sirahipun dumugi ing lesaning pranakan
lajeng kinendelan ing ngangosokipun, ing ngriku pucuking pasta purusa karaos
kados dipun ameti ing lambe keyong, inggih punika wiwaraning wanita angepuh
kamaning priya, manawi kaleresan wahyaning mongso kalasang wanudya lajeng saged
anggarbini. Adatipun sakaliyan senggoring napas saderengana sarta mawi gonda
ambeting hawa arum angambar pindha ganda sekar melathi ingkang dhedheng ambabar
sari, mretandhani tumruning cahya adi mulya dhateng guwa garbaning wanita
alantaran priya.
Para jajaka purun ingkang kirang seserepan sami mastani lesaning pranakan
ingkang warninipun kados silit ayam punika ; kenthos sarta sami nginten manawi
punika dununging prasanipun papesti. Mila manawi cumbana ngarah sagedipun sirah
ing pasta purusa tansah nyenggol ing lenging pranakan wau sarana dipun
tetep-tetepaken, panginten punika boten leres, awit lenging pranuakan punika
manawi kapetel pawestri karaos pegel kirang sakeca, nanging manawi wanita pinuju
mudar prasa monga lenging pranakan wau kapetel ing sirah ing pasta purusa (dipun
tetepaken) punika wanita karaos marem sanget, lega, tuwuk, anggeripun boten
keseron ing pametelipun.
Wonten malih sarjana ingkang kagungan pamanggih, manawi wanyci wiwitipun
wudharing asmara gama tumrap wanita punika boten sami, miturut beda-bedaning
kukulitanipun wanita. Nanging beda ning wanyci wau boten kathah kaotipun, namung
jam-jaman sedaya wanyci dalu. Panycen prayoginipun cumbana punika inggih wanyci
dalu, kiwa tengenipun tengah dalu ngantos dumugi bangun enyjing, awit ing wanyci
mau kajawi sirep tiyang, kawontenanipun wiji: pinuju pupul manawi dados putra
wahanipun badhe kandel wawatekanipun, manawi wanyai siyang kawontenanipun,
manawi wanyci siyang dening soroting suryo, manawi dados putra wahannaipun tipis
wawatekanipun. Ing sederengipun cumbana utaminipun sampung ngantos sare rumiyin
ing sakalih-kalihipun.
V
Ngagem Aji Asmara Gama Kedah Mawi Lampah: Catur Brata
Sadaya ngelmu punika katarimahipun kedah dipun rangkepi laku (lampah), makate
ugi ngelmi asmara gama punika inggih kedah mawi lampah. Dene lampahipun wonten
kawan prakawis (catur brata) kados ing ngandap punika :
1 : Lila, inggih punika lila dhateng kalong-longan, tegesipun nuruti sapa
nedhanipun estri.
2 : Narima, inggih punika narimah dhateng laladosan tuwin cawisanipun estri.
3 : Temen, tegesipun boten remen cidra, anuo lena ing patembayan.
4 : Sabar, tegesipun boten sugih duka, para apura ing kalepataning wanita.
Lampah kawan prakawis ing nginggil punika manawi katarimah, saged amewahi
dayanipun aji asmara gama, inggih punika wanita saged kadunungan tresna, mantep,
sregep, tumemen nguja sakarsaning priya.
VI
Rubedaning Cumbana Sarta Pambengkasipun
Ingkang prelu kedah sami dipun engeti, manawi badhe nindakaken sacumbana punika
: panggalih kedah sabar, saronta, sampun daya-daya lumaksana, angentosana manawi
sang pasta purusa sampun kiyat kiyeng, santosa. Manawi dereng kiyat santosa
saestu, mongka lajeng sineru lumaksana, punika asring ambalenyjani neng wiwara,
panggalihing priya dereng lega, sang wanite dereng mudhar prasa, kesaru
wiyosipun sang hyang kamejaya. Ingkang makaten punika, kajawi priya piyambak
manggih cuwa, inggih cinedaka batosan dening wanita, amargi tiwas karaya-raya
wawadi binuka, tibakipun boya montra kadamel lega, malah manggih gela, cuwa.
Kacariyos wanita ingkang sampun karaos keri murinding mongka dereng ngantos
mudhar prasa lajeng dipun sampuni, punika kajawi cuwa sanget manahipun inggih
karaos pegel boyokipun ngantos pinten-pinten jam dangunipun, arata, rak
mesakaken.
Kathah para mudha sami remen ngangge jampi awarni galepungan utawi lisah wonteng
ing pasta purasanipun, supados kuwawi sacumbana dangu, punika saking pamanggih
kuloa kirang prayogi, awit danguning cumbana wau lajeng boten timbang kaliyan
kikiyataning sarira, liripun manawi sarira ringkih mongka lajeng sinengka kangge
cumbana dangu : jalanan ngangge jampi wau, punika ngrisakaken sarira, tur
terkadhang jampinipun wau inggih dereng katenan manawi boteh mawi dat ingkang
rang prayogi tumrap kasaraning sarira. Punapa malih danguning wanyci wau inggih
dereng mesthi damel renanning manahipun wanita. Pawestri manawi sinanggama ing
kakung ingkang dereng lebda dhateng aji asmara gama, danguning wanyci wau malah
adamel sakit, sanajan sinanggama apinten-pinten jam dangunipun. Wanita angel
sagedipun mudhar prasa, (ngedalaken rah sapita), malah wewah anyelipun, sukani
renaning wanita punika boten saking danguning wanyci, inggih punika sidagda
ngulah ing sanggama tuwin waskitha mawas kedhep liringing netra, inggih punika
ingkang kawastanan kakung undhagi aji asmara gama. Mila para mudha boten prayogi
ngagem jampi-jampi kasebut nginggil.
Dene sarana ingkang prayogi punika inggih sabar, sareh, boten daya-daya punika
wau. Sarta panggalih kedah ening, bening, awas, eling, pikantukipun :
• Eneng, adamel dangu wedaling rahsa, angandelaken wiji, manawi dados putra
badhe panyjang yuswanipun.
• Ening, saged karaos nikmat manpangat, ambeningaken wiji, manawi dados putra
badhe kadunungan watek guna, kawasa.
• Awas, saged priksa ulat liring wanita tuwin awon saening wiji.
• Eling, enget dhateng wawadosipun wanita tuwin enget amrenah wiji ingkang awon.
Samangke nerangaken rubedaning cumbana. Menggah rubedaning cumabana punika
wonten pinten-pinten bab kados ing ngandhap punika :
1 : Manawi sariraning priya saged kataman ing arip, sakit, luwe, tuwin susah.
Milanipun manawi priya saweg kapan dukkan ing rubeda kawan prakawis wau inggih
prayogi sampun nindakaken sacumbana.
2 : Manawi priya cumbana kaliyan wanita ingkang prasaning rahsa boten tunggil
bongsa. Kados tamanawi lalawalen kayiyan wanita wredadha, satemah panggalih
kapandukan ing raos engah, gela, cuwa, kemba. Manawi tawanan kaliyan wanita
ingkang kuciwa ing warni, penggalih lajeng kataman ing raos ewa, merang. Menawi
lawanan kaliyan estri ingkang awon snget gandanipun satemah panggalih kadunungan
raos neg, geg, geg mila prayoginipun priya milih wanita kagem garwa punika
ingkang ngatis-atos, kedah ingkang nunggil bongsa prasaning rahsa wau.
3 : Manawi priya boten kapadhaning karsa ing salebeting cumbana. Mila
prayoginipun priya sampung grusa-grusu : cumbana sarana roda paksa,
pangarih-arihipun den aririh, pamilutnipun den mamalat prana, rinungruma ing
sabda rum sampun ngantos purunipun saresmi wanita wau namung jalaran ajrih ing
pameksa sasaminipun kedah sarana seneng parenging panggalih.
4 : Manawi pasta purusa dereng kiyat santosa lajeng sineru lumaksana, kados
ingkang sampun kajarwa ing nginggil, mila prayoginipun manawi pasta purusa wau
dereng kiyat saestu, sampun ngantos katindakna sacumbana rumiyin poma den sabar.
Menggah rubeda wdangka : punika panycen kerep sanget dipun alami dening para
mudha ingkang kirang sabarana, menawi priya kotaman ing rubeda wau, panulakipun
makaten : kados ingkang kasebut ing bab patraping cumbana manawi priya badhe
kelayu mudhar prasa. Ing salebetipun kendel wau priya kedah amumulya kridha,
tegesipun amumulih gagas, osik, anggelengna prasa tuwin rahsa. Manawi katarimah,
sapandurat kemawon, prasa tuwin rahsa wau saged gumeleng satemah lajeng saged
tumdik malih ingkang tan sangsaya, nanging tinimbang makaten inggih prayogi
ingkang sabar punika wau.
VII
Pangruktining Sarira
Wonten sarjana ingkang kagunggan pamanggih, para priya ingkang menataken aji
asmara gama punika prelu sanget dhahar : dhadhaharan utawi jampi ingkang gadhahi
daya benter tumraping sarira, kadosta : ulam menda mawi bumbu marica pala, tigan
ayam mawi madu tuwin marica, sasaminipun, utawi malih kathah para mudha ingkang
sami remen ngunyjuk jampi bangsanipun arak supados kiyat, punika wau sadaya
menggahing kula ingging kirang condhong awit dhadhaharan utawi jampi ingkang
kapratelakaken wau, dayanipun ingkang ageng namung prakawis kiyating sanggama
serta ngindhakaken raos kepengin cumbana, tundonipun lajeng dados kakung ingkang
baranycah karem dhateng cumbana; satemah adamel risaking sarira, prasasat
anggege pejah, jalaran kama punika kadadosan saking sari-sari saking otot
ingkang alus-alus miwah sungsum, milanipun priya ingkang sanget karem ilah
langenning asmara punika adatipun sok kataman ing sasakit ngethok, ngeres, linu,
pegel suda paningal, sasaminipun sarta inggih kenging kawastanan ngecer-ecer
satwa mani maya, wiji badhening manungsa, ingkang tamtu badhe angsal bebendu
saking ingkang maha kuwasa. Kacariyos cumbana punika prayoginipun
kerep-kerepipun ing salebetipun saminggu namung sapisan langkung saking saminggu
saya prayogi.
Dene ingkang prelu kedah dipun jagi punika bab kasarasaning sarira, sarananipun
resikan sampun tumandang ingkang sarwa nyengka, (langkung saking ukuran) tuwin
adhahar dhadhaharan ingkang prayogi tumrap sarira, kadosta : peresan lembu,
tigan ayam, sekul saking uwos ingkang taksih wuluh, kacang ijem, sayur-sayuran,
sapanunggilanipun, bab punika para nupiksa tamtu boten kakilapan, manawi karsa
ajajampi jawi, para sepuh paring piwulang, kacariyos lempuyang punika saged
nuntumaken urat-urat ingkang lumempit uwi katilap, dene unyjuk-unyjukan ingkang
prayogi punika : bonggoling nampu. Kaabennan oyoding lempuyang, oyoding kunir,
oyodhing sedhah, oyoding rumput teki tuwin oyoding nampu punika carub dados
satunggal kagodhog ing toya ingkang ngantos tanah, toyanipun kakantunaken
sapalihipun.
Sadaya ingkang saged ngindhakaken raos kapengin saresmi punika saking pamanggih
kula malah prayogi sanget dipun singkirna ing sawatawis, kadusta kakathahen
wungu, kakathahen eses, (udud), ngunyjuk kopi kakathahen dhahar lombok,
sasaminipun ingkang adamel benter raosing sarira.
Pasta purusa ingkang waras wiris punika saking pamanah kula boten prayogi dipun
rekadaya : dipun unyjuki jampi-jampi ingkang murugaken kirang kiyet, kuwawi
saresmi dangu. Awit dedehiyenging pasta purusa tuwin danguning wanyei cumbana
punika ingkang saged damel lega rahsaning wanita, manawi priya dereng saged
susilaning sanggama. Ingkang murba wisesa anggenipun maringi gawuhan saranduning
angga kita tamtu sampun mawi ukuran kikiyaran ingkang timbang kaliyan
pigunanipun, amurih kiyating pasta purusa tuwin danguning cumbana, boten wonten
sarana malih ingkang prayogi, mikantuki, kajawi namung saking sabaring panggalih
punika wau.
Dene ingkang prelu tumrap para mudha punika namung sampun ngantos tumindak utawi
dhahar dhaharan ingkang saged ngendhokaken pasta purusa, kadosta : kelan terong,
eses mawi, uwur kalembak pucuk, sapanunggilanipun, sampun lenggah ing papan
asrep andhodhok kedangon, malumpat wiyar, sadaya punika saged ngendhokkaken
purus.
Nanging manawi priya panycen kataman ing sakit kirang kiyat pasta purusanipun
inggih punika peluh utawi melur, punika inggih prayogi dipun jampeni ing
saperlunipun, adatipun priya ingkang kataman sasakit makaten punika, manawi
boten kenging alangan sanesipun, jalaranipun saking karen asmara ingkang ngantos
langkung saking taker. Jampinipun : kedah cegah sanggama rumiyin ngantos
samantunipun pungu sarta siram saben enyjing, ebah ing sarira ingkang ajeg,
dhahar dhadhahran ingkang sarwa empuk sarta andamel kiyat tumraping sarira,
wosipun sarira kaliyan panggalih kedah tansah dipun seseger. Ingkang langkung
prayogi inggih punika nyuwun pitulunganipun dhokter tuwin mituhu ing
sapitedahipun.
VIII
Tumuruning Wiji Ingkang Winadi
Kacariyos malebetipun wiji punika anyarengi lebeting napasipun bapa, Nunten
umineb wonten ing utek lajeng rembes dhateng panon, inggih punika sarining utek
ingkang manggen wonten salebeting menika, wiji ing sasampunipun wonten ing
ngriku kawawa manuksama ing pramana, sarta kawawa amor sarasa, rasaning pramana
andayani saeka karsa, nunten anarik daya serening sacumbana. Punika saged mewah
munycaring pangeksi, dene manawi linantur dados batur, laripun saged mahanani
putra.
Menggah badhe kadadosanipun putra wau ing tembenipun punika manut empaning cipta
sarta urubing pramana wau. Awit duk kala wau wiji sumusup ing pramana lajeng
nunggil urubing pramana, punika upami tetedan : sagreneking ciptanipun wau
minangka bumbu, urubing pramananipun minangka bau. Bumbu manawi sampun kulet ing
bau, raosipun lajeng kempal, dene matengipun kadah wonten ing pabrik ingkang
sakalangkung premati, dumuning guwa garbaning rena. Kawastanan yitna maya.
Tanda yektinipun manawi kadadosaning putra wau miturut empan tanycebing cipta
nalika sami sacumbana pupu kiran utawi wawatekaning putra punika ingkang kathah
memper kaliyan yayah renanipun, jalaran ing nalika papasihan wau tanycebing
cipta ing sakalih-kalihipun sami kadunungan welad tuwin tresna. Nanging
terkadhang pupu kiran utawi wawatekaning putra wau memper kaliyan kaki nini,
sanak sadherek, tiyang ingkang sanget dipun tresnani utawi sanget dipun gethingi
ing yayah renanipun. Punika sababipun inggih saking tanycebing ciptanipun yayah
rena duk kala saresmi wau saweg tumuju dhateng kaki nini, sanak sadherek tiyang
ingkang dipun tresnani utawi dipun gethingi wau. Milanipun manawi sami cumbana
kaliyan garwa dipun ngatos-atos, sampun ngantos kaselanan cipta ingkang badhe
mahanani kirang prayogi kadadosanipun, leres sanget para sepuh sami paring
wasita wanti-wanti dhateng putra wayah : manawi mentas saking kekesahan,
ngabotohan, kaget, gumun, sasaminipun sampun ngantos cumbana kaliyan garwa,
ingkang dipun kawekani : bok menawi ing salebetipun sacumbana lajeng kagagas
punapa ingkang mentos dipun sipati kala wau.
Bab wahananing wiji miturut daya tanycebing cipta punika, mila boten aneh manawi
putranipu sujanma ingkang hambek panandhita wonten ingkang boten dados abahan,
anakipun tiyang ingkang karem lampah maksiyat dados tiyang ingkang utami. Awit
sang hambek pinandhita wau duk kala saresmi kaliyan garwanipun, bok manawi saweg
kaselanan cipta ingkang adi. Inggih punika lenggahipun babasan : bangsa punika
madosi bangsanipun (soort zoekt soort). Nanging menggah lalampahanipun sang
hambek pinandhita kaliyan tiyang ingkang krempah maksiyat mau punika kenging
kawatanan saweg kawinujan utawi dumadakan (nyebal). Manawi adatipun: tiyang
ingkang kulina ulah puja brata punika yekti kathah kaengetanipun, tanycebing
ciptanipun inggih kerep cipta ingkang utami. Tiyang ingkang remen lampah
maksiyatan punika tanycebing ciptanipun inggih kerep cipta ingkang kirang
prayogi wusana dadosipun putra inggih sami mirib kaliyan tiyang sepuhipun,
babasanipun : kacang boten nilar lanyjaranipun.
Wonten malih katrangan bab dayaning cipta ing salebetipun sacumban,
kacariyosaken makaten : manawi nalika sacumban punika serenging priya dumunung
wonten ing priya, punika manawi ngleresi wahyaning mangsa kala saged dados
putra, badhe mahanani putra estri amargi serenging driya wau prasasat anyipta
putri ingkang endah ing warni. Kosok wangsulipun manawi dados putra mahanani
putra kakung ingkang kathah-kathah, bapa punika tresna dhateng anak estri,
biyung kathah tresnanipun dhateng anak jaler,biuyng ingkang nyipta anak jaler
punika wau.
Ing serat widya kirana (*) amratelakaken miturut suraosipun serat jitab sara,
karanganipun balawan palasara ing wukir martawu, bab wijanganing wiji punika
kados ing ngandhap punika :
Manawi wiji wujudipun kandel, ing tembe badhe mahanani putra kandel manahipun,
manawi tipis inggih tipis manahipun, yen wiji wau ageng, mahanani budi jembar,
yen alit yekti rupah budinipun, inggih wiji wau many corong, badhe mahanani budi
ayeman, bilih besem inggih badhe mahanani watak sungkawan.
Manawi cumbana ing wanyci siyang, ingkang tamtu wiji wau tipis amargi pramana
nedhengipun amer, yen wanyci dalu kandel amargi pramana nedhengipun pupul, mila
utaminipun cumbana punika ing wanyci akiring dalu dumugi bangun enyjing.
Bab wahananing wiji miturut dhateng ingkang andarbeni daya panggendeng,
kapratelakaken kados ing ngandhap punika :
Manusa ingkang saweg tuwuh tanycebing cipta welas asih, ingkang tamtu urubing
pramana warni pethak sumirat biru amaya-maya, mong kalajeng kataman eneng,
punika lajeng kawama narik wiji, ingkang sumusup inggih sami kaliyan urubing
pramana wau, ing tembe manawi mahanani putra : sarwa jatmika, alus kabudayanipun
asih welasan ananging kirang panggraitanipun.
Manawi manungsa saweg katuwuhan tanycebing cipta : rila, legawa, murubing
pramana tuwin wiji warni jene sumirat ijem ing tembe badhe mahanani putra
berbudi, lantip pangraitanipun kajen sasamining tumitah.
Manawi tanycebing cipta pinuju mardika budayan kurubing pramananipun tuwin wiji
: abrit ambaranang, ing tembe manawi mahanani putra : limpad pasanging
panggraita, wasis ing pamicara sarta emutan ananging augetan manah.
Manawi manungsa saweg tuwuh tanycebing cipta runtik sapanunggilanipun ingkang
tamtu urubing pramana tuwin wiji warni cemeng meles ing tembe manawi mahanani
putra, santosa dhateng kaawonan panas baranan tur bodho dhateng kabudayan.
Manawi saweg tuwuh tanycebing cipta methuthuk gumunggung, rumaos kaleresan
sasolah bawanipun urubing pramana tuwin wiji : biru muyeg sumirat amarakata,
badhe mahanani putra sae manahipun sarta andarbeni karilan ananging sanget
bodho.
Manawi saweg tuwuhan tanycebing cipta drengki, urubing pramana tuwin wiji warni
wungu sumirat ing tembe badhe mahanani putra andaluya, dora ing pamacara, remen
pandamel ngiwa, asring benging sasakit gendheng tuwin wuta.
Manawi saweg tuwuh tanycebing cipta tarima, urubing pramana tuwin wiji : ijem
ungunguwung, ing tembe manawi mahanani putra hambek apura paramarta, rila,
terima, legawa.
Manawi sujana makulina nungku puja brata aish sasamining dumadi, hambek
paramarta, temen narima, ingkang tamtu urubing pramana tuwin wiji warni ijem nem
munycar maya-maya, ing tembe menawi mahanani putra : wicaksana, lepasing pambudi
langkung saking sasaminipun manungsa, saged mengku darajat ageng.
Sarehning wiji punika bangsanipun alus dados saged dipun priksa inggih kedah
sarana alusing pandulu, inggih punika saking eninging panggalih, sirnaning
karsa, sarehing panggonda, lereming ponyca driya, jatmikaning solah bawa.
Ing ngajeng ugi sampun kapratelakaken ing salebeting sacumbana punika panggalih
kedah eneng, ening, awas, eling. Pikantukipun. Eneng : adamel dangu wedaling
rahsa tuwin ngandelaken wiji. Ening : saged karaos nikmat manpangat tuwin
ambeningaken wiji. Awas : saged pariksa awon saenipun wiji ingkang wekdal
punika. Eling : inggih punika enget amrenahaken wiji ingkang sae utawi nglebur
wiji ingkang awon, manawi wiji ingkang sumusup wau sae, kaprenahna punapa
samesthinipun, sagedipun katampen ing lenging pranakan, manawi wiji ingkang
sumusup wau awon, kedah kalebur sarana santosa, sampun ngantos korup wuruti
sengseming karsa, inggih punika kedah kasilipaken mangandhap utawi manginggil
utawi kawutahaken wonten ing jawi kemawon, wosipun sampun ngantos kamaning priya
wau katampen lenging pranakan .(*)
IX
Panunggilanipun Aji Asmara Gama
Aji asmara gama punika wonten panunggilanipun pinten-pinten samara, pararawung
kridha sami yasa nama piyambak-piyambak, ing ngandhap punika katerangaken namung
ingkang kamanah prelu-prelu kemawon :
Asmara Sabda
Asmara tegesipun : sangsem, sabda : pangandika. Pikajengipun sangsem masa
pocapana utawi sengsem dening dayaning pangandika.
Ing ngajeng sampun kacariosaken priya dhateng wanita ingkang pinurih tresnanipun
punika kedah angempakna tembung manis manuhara. Pamilutanipun ingkang saged
anuju prana, pangalembananipun ingkang saged anuju prana. Ing saderengipun wiwit
nandukaken sabda arum manis wau, priya mawi amaos samantranipun aji asmara sabda
ing salebeting batos makaten :
“Hong hyang-hyang kamajaya dumareng karasihan surap sareng asmara, acaneng ulun
lumarapa, makecep ring wanita ika, sing dayeng aji asmara sabda, myang wiseseng
paduka”.
Aji asmara sabda wau manawi katarimah saged ambuka sengseming wanudya satemah
kadunungan monah asih tresna, pikantukipun anggampilaken tumindakipun asmara
gama.
Ing serat piwulang paniti sastra, gagabahanipun balawan palasana, ingkang sampun
kajarwakaken dening sang prasu jaya saya, ing bab 3, nyebutaken makaten : yen
wonten ngarsanipun mengsah umuka ing sabarang damel yen wonten ngarsanipun
pandhita angraosa sanarahsaning ngelmituwin kawruh, yen dhateng pawestri
angungruma pangandika ingkang akarya asmaraning galoh.
Asmara Cipta
Asamara tegesipun : sengsem, cipta inggih cipta utawi osiking manah.
Pikajengipun : sengsema cipta nira utawi sengsema dening dayaning cipta.
Ing bab patraping cumbana sampun kapratelakaken sakedhik bab aji asmara cipta,
inggih punika nalikanipun sacumbana, priya anggelengna cipta ! angalapa pamanah
tuwin nyawanipun estri. Aji asmara cipta ingkang makaten wau, manawi katarimah,
wanita saged karaos marem terusing manah, awit boten namung kalegan dening
patrap pangulah ing sanggama kemawon sayektosipun kalegan rahsanipun sajati.
Asmara cipta ingkang kasebut ing nginggil punika boten ngangge waosan montra,
awit sampun kawengwu ing montra asmara gama.
Aji asmara cipta punika ugi saged kangge sarana ngangkah pawestri (pangasihan)
lampahipun makaten :
Priya kedah anyirik kasanggama tuwin asisirih ing sakeparengipun (ngingirangi
dhahar nendra) minongka lampah. Dangunipun pitung dinten pitung dalu, saya dangu
malih saya utami, upaminipun 40 dinten 40 dalu.
Manawi ing dalunipun badhe matrapaken asmara cipta wau, priya susuciya rumiyin
wiwit sonten sampun ngantos sare. Ing wanyci tengah dulu lajeng lenggaha, sarira
kasendhekna, patrapipun kados lenggah semedi. Ingt ngriku tumunten angenina
paningal amepeta panyca driya, pamirsa, panggonda, pamiyarsa, pangraos tuwin
pamiraos, lajeng anyiptaa ; mujudaken warnining wanodya ingkang kaangkah wau,
yen sampun wujud saluguning warni, lajeng sinanggamaa saking empaning cipta
kemawon sinartan maos montra makaten :
“Hong hyang-hyang kamajaya dumareng karasikan surap sareng asmara, soteng ulun
lumarapa, makecep ring wanita ika, sing dayeng aji asmara cipta, myang wiseseng
paduka”.
Manwi sampun widagda sayektos anggenipun matrapaken adat ingkang sampun
kalampahan wanita ingkang kaangkah wau lajeng cupen kados sinanggama ing kakung
ingkang nyipta wau, satemah lajeng nandhang wiyoga (gandrung), saking sangeting
wiyoga ngantos mentala mahnyakaken raosing priya (marahi), tarbadhang tan
saronta lajeng dateng nginggah-inggahi.
Nanging, para mudha kedah enget ; manawi wanita wau manahipun resik suci, asahli
puja brata, punika asmara ciptaning priya wau boten saged tumama, awit kawon
prabawa kaliyan kasuciyanipun wau, satemah uwuk tanpa dadnya, malah wangsulipun
cipta ingkang lumepas wau saged andadosaken kirang prayogi tumrap ingkang
anggadahi cipta, milanipun sampun agahan nindakaken asmara cipta.
Asmara wanita
Asmara tegesipun : sengsem, wanita : pawestri, pikajengipun : sengsemipun dening
wawadining pawestri sampun kasumerepan.
Menggah asmara wanita punika pigunanipun inggih kalih warni, inggih punika
kangge ambuho rahsaning wanita kaliyan kangge pangasihan.
Kacariyos rahsaning wanita punika boten ngemungaken dumunung ing boga kemawon
sayektosipun wonten ing saranduning badan sadaya, saben sadinten sadahu aliyan,
patrapipun priya nindakaken asmara wanita punika kados nindakaken asmara cipta,
nanging pawestri kedah katingal kasat mata. Sanajan pawestri pinuju sareyan
lenggah, lumampah, ugi kenging katindakaken patrapipun makaten : priya
angeningna cipta, amepeta panyca driya, amegenga rahsaning sanggama, nunten
rahsaning sanggama wau katarika lajeng katanycebna wonten ing cipta, manawi
sampun boten eweh, lajeng katarika malih katanycebna wonten ing panon manawi
sampun boten ewah malih lajeng kalepasna dhateng pundi saranduning badanipun
wanita ingkang pinuju kadunungan rahsa, sinarengana maos montra makaten :
“Hong hyang-hyang kamajaya dumareng karasikan surap sareng asmara, kang wanita
rumarasa, kataman kanang rahsa mulya, sing dayeng aji asmara wanita, myang
wisesang paduka”.
Manawi sampun widagda anggenipun nindakaken wanita ingkang kalepasan wau lajeng
kaget anyjingkat sanajan pinuju tilem kepati inggih meksa saged ngalilir, sarta
gadhah raos kados sinanggama. Estri ingkang katamanan makaten wau sengsemipun
kados dene kataman asmara cipta.
Dene asmara wanita ingkang kangge pambukaning rahsa, paedahing gampilaken
tuminokikinh asmara gama, patrapipun nindakaken makaten : duk kaya rahsaning
sanggama wau sampun tumanyceb ing cipta, manawi sampun boten ewah, lajeng
katarika malih, nanging boten katanyjebaken ing panon inggih punika kadekeka
wonten ing pucuking dariji, dariji wau lajeng kagrayangna ing pundi saranduning
badanipun wanita ingkang pinuju kaserenan rahsa, sinartan matek montra kados
ingkang kajarwa ing nginggil, adat ingkang sampun kalampahan wanita ingkang
kagrayang wau raosipun kados sampun sinanggama, sarira gumriming marinding
andhandhang minta tandhing, korining sang hyang kamajaya sampun kabuka, satemah
anggampilaken tumindaking asmara gama.
Menggah dununging rahsaning wanita ingkang saben sadinten sadalu aliyan punika
pratelanipun makaten : tanggal 1 manggen wonten ing pucuking jempol suku ingkang
tengen, minggah-minggah dumugi tanggal 15 manggen wonten ing tengahing alis ugi
ingkang tengen nunten tanggal 16 pindhah wonten tengahing alis ingkang kiwa,
mendhak-mendhak dumugi tanggal 30 wonten ing pucuking jempol suku ingkang kiwa.
Tanggal punika tanggal jawi. Terangipun amriksanana gambar ing sisih punika.
Supados gampil anggenipun ngapalaken. Kula sekaraken dhandhang gendhis dados
tigang pada, nanging dhong dhingipun inggih namung sadhawah-dhawahipun kemawon
kados ing ngandhap punika :
* Rahsaning dyah dununging mamanis. Tanggal pisan lawan tingang dasa. Pucuk
jempol suku manggen. Kalih lan sangalikur, Neng tengahing tlapakan nenggih, Tiga
wolu likurnya, Tengah tungkak suku, Catur pitulikur tengah : ing kemiri :
gangsal nemlikur manggyana ing : tengah kempol punika.
* Tanggal nenem lan salawe munggih, pucuk jengku : pitu patlikurnya, tengahing
pupu.
sumeren, wolu lan tigalikur, tengah pocong dunungi reki, sanga kalihlikurnya,
tengah baganipun, sadasa salikur manggyan, tengah puser : sawelas lan kalih
desi, ing tengah payudara.
* Kalihwelas lan sangalas manggih, tengah janggut : tingawlas wolulas, manggen
ing tengahing lambe, pat blas pitulasipun, pucuk grana gyaning rahsadi,
gangsalwelas nembelas, tengah imba iku, tanggal kang dihin sinebat, apan kanan
dekang wuri sisih kering, ye kunut tanggal jawa.
Asmara tontra
Asmara tegesipun : sengsem, tontra : bala, utawi tiyang kathah, pikajengipun :
sengsema tiyang kathah punika.
Asmara tontra punika pigunanipun : nyanggama wanita satunggal nanging wanita
pinten-pinten ingkang sampun nate sinanggama : saged karaosa sadaya, patrapipun
makaten :
Ing salebetipun nyanggama, sasampunipun maos mantranipun aji asmara gama, utawi
boten amargi mangke badhe kawengku ing asmara tontra, priya wiwit taangening
ngaken cipta anglerem ponyca driya, nunten ana rika rahsaning sanggama,
(rahsanipun piyambak) rahsa wau katanycebna wonten ing cipta, nunten anyiptaa :
mujudaken warnining wanita sapinten kathahipun ingkang badhe sinung rahsaning
sanggama wau. Manawi sampun wujud lagu sajatining warni, kados dene lampahing
asmara cipta, lajeng sinanggamaa salung empaning cipta kemawon, dene mantranipun
makaten :
“Hong hyang-hyang kamajaya ratih, surap sara surap sari ing asmara, ulun mawisik
wanita, matemah yumana kang rahsa, prahasa naring wanita samoa, kanang ulun
cipta, sing dayeng aji asmara tontra, myang wiseseng paduka”.
Lajeng angedalna rahsa : inggih rahsanipun pribadi. Katarimanipun aji asmara
tontra wau, wanita-wanita ciptan wau saged karao sinanggama ing alam supena
sarta marem caremipun ugi tan prabeda kados sinanggama ing sawantahipun,
kacariyos raden dananjaya ingkang dados lananging jagad prabu arjuna sasra
ingkang garwanipun domas (800), sarta prabu surya misesa ing jenglala manik
(panji inu kartapati), punika anggenipun nyarambahi asung rahsa sarta nguja
arsaning wanita ugi ngagem aji asmara tontra wau. Walau asalam.
Pungkasaning Atu
Dumugi samanten, pangraos kula sampun cekap pangimpun kula kawruh sanggama
punika manawi kula talusur malih, maksudipun aji asmara gama punika, kajawi
minongka sarana adamel lega tumraping wanita ing salebetipun cumbana, tuwin
pambudidaya sageda kasinungan putra ingkang utama, inggih ugi minongka
panggarenda dhateng para mudha, supados sami ngulinakaken angeningaken cipta,
amepet panyca driya, analiti sajatining wiji, ingkang dahat sinandi, tuwin
wawadining dumadi. Manawi dipun lampihi kanthi temen-temen ingkang tamtu inggih
tinemu temenan, nanging manawi panggilutipun sembarangan panindakipun namung
kangge mainan, namung kerem dhateng ulah kridhaning saresmi, sayekti inggih
malati, angrisakaken jiwa ragi. Mila sadherek kula para mudha ingkang kasdu maos
serat punika, dipun waspada uwosing wasita. Pemut kula :
Rasak ele yayah madu brangti, den tamamet uwosing wasita, brata lena mrih
pratameng, tata susileng lulut, ketong ngesthi kotameng siwi, salamet mengku
garwa, wajibing priyanung, kalamun sisip ciptanta, dhineseking tyas kerem
langening resmi, risak jiwangga nira.
TAMAT
Utaminipun para priya amaos serat : ugering palakrama.
Sinten ingkang boten palakrama ?
Punapa prelunipun palakrama ?
Sarehning ngagesang punika ingkang tamtu sampun utawi badhe nglampahi palakrama,
mila prelu sanget maos serat.
UGERING PALAKRAMA
Para priyantung ingkang sampun palakrama prelu maos serat punika, ingkang dereng
palakrama saya langkung.
Serat wau amarsitakaken prelunipun pala krama, paugeranipun palakrama,
sambekalanipun palakrama sarta pambengkasing sambekala wau, paugeraning wanita
ingkang sinebut utami, tuwin ngewrat pirasat utawi katuranggining wanita. Punapa
dene bab sanes-sanesipun ingkang prelu sanget kasanerepan priyantun kakung putri
ingkang sampun utawi dereng nglampahi palakrama. Langkung-langkung priyantun
kakung. Basa sarta aksara jawi, ganycaran satunggal baku reginipun.
F ……. pring
Kawedalaken sarta kasade dening :
Ing Kadiri
